Trong những năm gần đây, bạn có thể dễ dàng nhận thấy các thông báo sản phẩm công nghệ thường đi kèm với những tuyên bố về tính thân thiện với môi trường. Giữa một rừng thông tin, thật khó để biết đâu là cam kết “xanh” thực sự và đâu chỉ là chiêu trò tiếp thị theo xu hướng. Bài viết này sẽ giúp bạn nhìn thấu những lời quảng cáo hào nhoáng và tìm ra sự thật đằng sau những sản phẩm công nghệ được gắn mác “eco-friendly”.
Nhìn bề ngoài, việc ngày càng nhiều công ty công nghệ đề cao nỗ lực bền vững có vẻ là một tín hiệu tích cực. Từ smartphone trung hòa carbon đến các thiết bị nhà thông minh tiết kiệm năng lượng, làn sóng “công nghệ xanh” đã và đang bùng nổ mạnh mẽ. Tuy nhiên, cùng với sự bùng nổ của tiếp thị có ý thức về môi trường này, một hiện tượng khác cũng xuất hiện: “Greenwashing” – hay còn gọi là “xanh hóa giả tạo”. Làm thế nào để phân biệt giữa ý định chân thành và những từ ngữ hoa mỹ? Điều này đòi hỏi một chút tìm tòi và sự hoài nghi lành mạnh từ phía người tiêu dùng.
Greenwashing là gì? Hiểu đúng về “chiêu trò xanh hóa”
Trước khi đi sâu, chúng ta hãy cùng tìm hiểu “Greenwashing” thực sự là gì. Đơn giản là khi một công ty cố gắng thể hiện mình thân thiện với môi trường hơn mức thực tế. Điều này có thể từ các chiến dịch tiếp thị gây hiểu lầm đến những tuyên bố sai sự thật về tính bền vững của sản phẩm. Mục tiêu là để tận dụng nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm xanh mà không cần thực hiện những thay đổi đáng kể trong quy trình hoặc sản phẩm của họ. Nó giống như việc lắp một tấm pin mặt trời lên một chiếc xe tải ngốn xăng – trông có vẻ xanh hơn một chút, nhưng vấn đề cốt lõi vẫn còn đó.
Dấu hiệu nhận biết Greenwashing trong sản phẩm công nghệ
1. Cảnh giác với những tuyên bố chung chung, thiếu minh bạch
Một trong những điều đầu tiên cần tìm kiếm là những tuyên bố mơ hồ hoặc quá rộng mà không có bất kỳ chi tiết cụ thể nào. Liệu một công ty đã tuyên bố sản phẩm của mình “thân thiện với môi trường” hoặc “bền vững” mà không cung cấp bất kỳ thông tin chi tiết nào? Những tuyên bố chung chung thiếu tính thực chất, và một công ty thực sự có ý thức về môi trường sẽ minh bạch về nỗ lực của họ. Họ sẽ chỉ rõ điều gì làm cho sản phẩm của họ xanh hơn, cho dù đó là vật liệu sử dụng, quy trình sản xuất, hiệu quả năng lượng hay khả năng tái chế khi hết vòng đời. Nếu bạn băn khoăn không biết chính xác sản phẩm đó bền vững như thế nào, đó chính là một dấu hiệu đáng ngờ.
Trong cùng một khía cạnh, một công ty có thể nhấn mạnh một tính năng “xanh” duy nhất trong khi hạ thấp mọi khía cạnh khác. Bao bì là một ví dụ phổ biến đáng để lưu ý. Một công ty có thể tiếp thị rầm rộ rằng bao bì của họ được làm từ vật liệu tái chế, nhưng liệu điều đó có ý nghĩa gì khi bản thân thiết bị lại được sản xuất từ các nguồn tài nguyên không thể tái tạo? Tính bền vững thực sự phải xem xét toàn bộ vòng đời của sản phẩm, từ khai thác nguyên liệu thô đến việc xử lý. Đừng để bị lung lay bởi một khía cạnh “xanh” sáng bóng nhằm đánh lạc hướng bạn khỏi bức tranh toàn cảnh. Đặc biệt trong ngành công nghệ, việc liên tục thay đổi thiết kế smartphone hàng năm khiến ốp lưng và phụ kiện cũ trở nên vô dụng, tạo ra lượng rác thải không cần thiết, ngay cả khi bao bì có thể được “xanh hóa”.
Bao bì sản phẩm Fitbit Ace LTE thân thiện môi trường
2. Kiểm tra kỹ các chứng nhận và nhãn mác “xanh”
Mặc dù một số nhãn hiệu sinh thái đáng tin cậy và cho thấy các tiêu chuẩn môi trường chân thực, nhưng những nhãn hiệu khác có thể gây hiểu lầm hoặc thậm chí do chính các công ty tạo ra. Hãy nghiên cứu các chứng nhận bạn thấy. Chúng có được hỗ trợ bởi các tổ chức độc lập với các tiêu chuẩn nghiêm ngặt không? Tìm kiếm các chứng nhận nổi tiếng và được tôn trọng như Energy Star hoặc EPEAT. Một chứng nhận đáng tin cậy sẽ cung cấp các tiêu chí rõ ràng và đảm bảo tuân thủ liên tục. Bất kỳ ai cũng có thể tạo ra một nhãn hiệu trông có vẻ hợp pháp – đừng mù quáng tin tưởng chúng.
Tất cả đều quay trở lại yếu tố minh bạch. Các công ty có trách nhiệm với môi trường thường cởi mở về các sáng kiến bền vững của họ, bởi vì tại sao họ lại không làm như vậy? Họ sẽ công bố các báo cáo chi tiết về hiệu suất môi trường, phác thảo mục tiêu và tiến độ của mình. Tìm kiếm thông tin trên trang web của họ về dấu chân carbon, nỗ lực giảm chất thải, sử dụng năng lượng tái tạo và nguồn nguyên liệu có đạo đức. Nếu một công ty né tránh các chi tiết này, đó có thể là dấu hiệu cho thấy họ đang che giấu điều gì đó.
3. Đừng chỉ tập trung vào giải pháp cuối vòng đời (tái chế)
Điểm này có thể không hoàn toàn là “greenwashing”, nhưng là một điều cần ghi nhớ. Hãy cảnh giác khi các công ty chỉ tập trung vào các giải pháp cuối vòng đời như chương trình tái chế mà không giải quyết tác động môi trường của quá trình sản xuất. Mặc dù tái chế rất quan trọng, nhưng nó chỉ là một phần của bức tranh toàn cảnh. Một sản phẩm thực sự bền vững được thiết kế với tuổi thọ và khả năng sửa chữa ngay từ đầu. Các công ty quảng bá mạnh mẽ việc tái chế nhưng lại liên tục phản đối các luật về quyền được sửa chữa có thể đang đánh lạc hướng sự chú ý khỏi tác động môi trường tổng thể của họ. Hãy cân nhắc độ bền và khả năng sửa chữa của một sản phẩm trước khi bạn mua nó.
Biểu tượng tái chế trên nhiều console Nintendo cũ
Tự mình tìm hiểu: Chìa khóa để tiêu dùng công nghệ thông thái
Cuối cùng, việc phát hiện ra “greenwashing” phụ thuộc vào việc bạn tự mình nghiên cứu. Bạn cần nhìn xa hơn những lời tiếp thị và tìm kiếm các đánh giá độc lập cũng như báo cáo từ các tổ chức môi trường. Ví dụ, Ethical Consumer có một phần “Môi trường” cho mỗi công ty. Một chút tìm tòi có thể giúp bạn khám phá sự thật đằng sau những từ ngữ “xanh” hào nhoáng.
Thực tế là các công ty công nghệ chủ yếu quan tâm đến lợi nhuận. Họ sẽ không thực hiện các thay đổi trừ khi có lợi ích nào đó cho họ. Đôi khi, những thay đổi thân thiện với môi trường mang lại lợi ích cho cả công ty và môi trường, nhưng việc giả vờ “xanh” lại quá dễ dàng. Cuối cùng, chính bạn là người quyết định hành động nào sẽ được đền đáp bằng ví tiền của mình. Đừng ủng hộ những kẻ giả mạo “xanh” mà hãy là một người tiêu dùng công nghệ thông thái, góp phần định hình một tương lai bền vững hơn.
