Mua một số linh kiện máy tính cũ có thể là cách tuyệt vời để tiết kiệm chi phí đáng kể. Tuy nhiên, nếu không có bảo hành, đảm bảo chất lượng hay khả năng đổi trả, một số linh kiện khác lại tiềm ẩn rủi ro lớn. Đặc biệt, có một loại linh kiện bạn nên tránh mua cũ để tự cứu mình khỏi vô vàn phiền toái.
Cần Cẩn Trọng Với Thiết Bị Lưu Trữ Đã Qua Sử Dụng
Nhiều linh kiện máy tính hoàn toàn an toàn khi mua cũ. Tôi từng tự lắp ráp cả một dàn PC gaming với giá chỉ bằng một nửa nhờ sử dụng các linh kiện thế hệ trước. Một số trong số đó đã gần 5 năm tuổi nhưng vẫn hoạt động mạnh mẽ. Điều này có được là do hầu hết các linh kiện điện tử, một khi đã vượt qua giai đoạn đầu dễ gặp lỗi sản xuất, sẽ hoạt động bền bỉ trong nhiều năm mà không gặp vấn đề. Lỗi duy nhất bạn có thể gặp phải là quạt ngừng hoạt động, và đây thường là một lỗi dễ dàng tự sửa chữa.
Nội thất PC gaming với đèn RGB nổi bật, tập trung vào GPU
Tuy nhiên, thiết bị lưu trữ lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Không giống như GPU, CPU hay bo mạch chủ, các dạng thiết bị lưu trữ mà chúng ta có ngày nay đều bị hao mòn theo thời gian sử dụng. Điều này khiến chúng dễ bị hỏng hóc, và đôi khi, không hề có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào.
Điều Gì Khiến Ổ Cứng HDD Cũ Tiềm Ẩn Rủi Ro?
Có hai nguyên nhân chính có thể khiến ổ cứng HDD ngừng hoạt động: hỏng hóc cơ học hoặc hỏng hóc điện tử. Ổ cứng HDD hoạt động bằng cách lưu trữ thông tin nhị phân trên các đĩa quay (platter), tương tự như cách các rãnh trên đĩa than lưu trữ thông tin âm thanh. Thông tin này được ghi và đọc bởi một đầu đọc di chuyển trên bề mặt đĩa.
Cận cảnh đầu đọc đang di chuyển trên đĩa từ của ổ cứng HDD
Các đĩa này quay rất nhanh, từ 5.000 đến 10.000 vòng mỗi phút, tùy thuộc vào loại ổ đĩa. Nhìn chung, ổ đĩa quay càng nhanh, bạn càng có thể đọc và ghi dữ liệu từ nó nhanh hơn. Tất nhiên, giống như tất cả các thiết bị cơ khí khác, cuối cùng sự hao mòn cũng sẽ diễn ra và một bộ phận nào đó sẽ hỏng. Đó có thể là đầu đọc, có thể là động cơ điều khiển đĩa quay. Một khi một trong hai bộ phận này hỏng, ổ đĩa của bạn coi như “đi đời”.
Biểu tượng cảnh báo về tình trạng sức khỏe ổ cứng hoặc SSD
Một lỗi cơ học thường tạo ra âm thanh đặc trưng, được gọi là “tiếng click tử thần” (the click of death), xảy ra khi đầu đọc cố gắng di chuyển trên đĩa nhưng không thể. Nếu ổ đĩa của bạn vẫn đang hoạt động và bạn bắt đầu nghe thấy tiếng click, hãy coi đó là một lời cảnh báo: sao lưu các tệp quan trọng của bạn ngay lập tức. Về mặt kỹ thuật, có thể sửa chữa một ổ cứng đã gặp phải một trong hai lỗi cơ học này, nhưng nó rất khó khăn và tốn kém, thường không đáng để thực hiện.
Sự kết hợp giữa đĩa quay và đầu đọc chuyển động cũng khiến ổ cứng dễ bị va đập, rơi rớt và rung động. Nếu ổ đĩa bị giật trong khi đầu đọc đang di chuyển trên đĩa, nó có thể làm trầy xước bề mặt đĩa, dẫn đến mất dữ liệu và các vùng trên ổ đĩa không thể lưu trữ dữ liệu được nữa (bad sectors). Ngoài ra, bản thân các đĩa từ thường rất giòn, và nếu chúng bị nứt, ổ đĩa sẽ không thể sử dụng được. Về mặt điện tử, ổ cứng HDD khá đơn giản và thường khá đáng tin cậy nếu không có lỗi sản xuất. Tuy nhiên, chúng có thể bị hỏng do bộ nguồn bị lỗi.
Bề mặt đĩa từ ổ cứng bị trầy xước nghiêm trọng
Tại Sao SSD Cũng Có Thể Hỏng?
Không giống như ổ cứng HDD truyền thống, SSD không có bộ phận chuyển động, mặc dù chúng vẫn bị hao mòn vật lý. SSD được cấu tạo từ hàng tỷ ô điện tử nhỏ lưu trữ thông tin trên PC của bạn. Việc đọc từ các ô này không làm hỏng chúng, nhưng mỗi khi bạn ghi dữ liệu vào một ô, quá trình ghi sẽ làm suy giảm ô đó một chút. Cuối cùng, các ô trở nên hoàn toàn không sử dụng được và tổng dung lượng của SSD giảm dần.
Để ổ đĩa “hao mòn” đồng đều, SSD sử dụng kỹ thuật gọi là “cân bằng hao mòn” (wear leveling) để đảm bảo tất cả các ô được ghi vào một cách đều đặn. Điều này ngăn chặn bất kỳ ô nào bị ghi quá nhiều lần dẫn đến hỏng sớm hơn.
Ổ cứng SSD WD_BLACK SN850X thế hệ PCIe Gen4x4
WD_BLACK SN850X thậm chí còn nhanh hơn SN850 mà nó thay thế, biến nó thành một lựa chọn tốt hơn nữa cho PC hoặc Playstation 5 của bạn. Tản nhiệt được khuyến nghị giúp đảm bảo ổ đĩa của bạn sẽ bền bỉ như console hoặc PC của bạn.
| Dung lượng | 2TB |
|---|---|
| Giao diện phần cứng | PCIe Gen4x4 |
| Thiết bị tương thích | PS5, PC |
| Thương hiệu | Western Digital |
Hàng “Tân Trang” (Refurbished) Không Giống Hàng “Đã Qua Sử Dụng” (Used)
Nếu bạn đang tìm mua thiết bị lưu trữ giá rẻ, điều quan trọng là phải hiểu sự khác biệt giữa ổ đĩa đã qua sử dụng (used) và ổ đĩa tân trang (refurbished).
Ổ đĩa tân trang, giống như những sản phẩm được bán bởi các nhà cung cấp uy tín, đã được kiểm tra kỹ lưỡng, và bạn có thể yên tâm rằng chúng không bị xử lý sai cách trước đó. Ổ đĩa cơ học tân trang đặc biệt là một món hời. Tôi đã sử dụng hàng tá ổ đĩa tân trang trong hơn 3 năm mà không có bất kỳ dấu hiệu rắc rối nào.
Ổ cứng laptop gắn vào bộ chuyển đổi USB sang SATA
Ngược lại, ổ đĩa đã qua sử dụng, như những gì bạn tìm thấy trên các chợ online hay mạng xã hội, lại là một câu chuyện khác. Bạn không có cách nào biết được tình trạng thực tế của ổ đĩa hoặc mức độ hao mòn mà nó đã phải chịu. Hơn nữa, chúng thường không có bảo hành. Nếu ổ đĩa bị hỏng, bạn sẽ tự gánh chịu rủi ro.
Ba ổ cứng HDD trên bề mặt gỗ cùng biểu đồ giá tăng
Kết Luận
Việc mất dữ liệu quan trọng là một trong những điều khó chịu nhất đối với người dùng máy tính. Vì vậy, ngay cả khi bạn mua thiết bị lưu trữ mới, bạn cũng cần đảm bảo thực hiện sao lưu dữ liệu thường xuyên và phù hợp.
Với những rủi ro tiềm ẩn về hao mòn vật lý và điện tử, việc mua ổ cứng HDD hay SSD đã qua sử dụng thường không phải là một lựa chọn khôn ngoan, đặc biệt khi dữ liệu cá nhân có giá trị hơn rất nhiều so với khoản tiền tiết kiệm được. Thay vào đó, hãy cân nhắc mua ổ cứng mới hoặc các sản phẩm tân trang từ những nhà cung cấp đáng tin cậy. Ngoại trừ các linh kiện lưu trữ và quạt (vì chúng cũng dễ bị hao mòn), bạn nên nghiêm túc xem xét việc mua các linh kiện PC khác đã qua sử dụng – đặc biệt nếu bạn đang xây dựng một dàn máy tính với ngân sách hạn hẹp.
